Ở vùng Quảng Đông, Trung Quốc có những ngôi nhà kiến trúc rất đặc biệt, phần đầu hồi “lồi ra” như hình cái tai chảo, tai nồi, bởi vậy chúng được gọi là nhà tai chảo. Những ngôi nhà này thường được xây bằng gạch xanh, cột đá và mái đá, trang trí bằng họa tiết hoa văn tinh xảo trên bức tường ngoài. Kiến trúc nhà hình tai chảo không chỉ đẹp mắt mà còn có nhiều tính năng vượt trội như chống cháy và thông thoáng. Trong trường hợp hỏa hoạn, những bức tường cao đầu hồi sẽ ngăn chặn sự lan truyền của ngọn lửa; khi gió nhẹ thổi qua, những bức tường này cũng có thể chắn gió vào hẻm, sau đó đi qua cửa sổ và cửa ra vào, mang gió vào nhà. Dân gian còn truyền tụng rằng nhà hình tai chảo chứa đựng ý nghĩa phú quý, giàu sang và ấm no. Từ phía trước, có thể thấy hai bên tường nhô cao giống hình tai chảo, và nhìn từ bên cạnh thì chúng giống như chữ đột “凸” (lồi lên).
Bên trong nhà hình tai chảo là một cấu trúc điển hình của nhà ở Quảng Đông với “ba gian, hai hành lang”. “Ba gian” được hiểu là ba căn phòng xếp hàng, với phòng giữa là phòng khách và hai bên là phòng ngủ. Trước ba phòng này là sân trong, và hai bên sân là hành lang. Hai hành lang thường được dùng làm bếp hoặc phòng giữ cửa. Bố cục này với sự xen kẽ của hành lang và hiên nhà tạo nên một không gian vừa hữu hình vừa vô hình, không chỉ mở hơn so với kiến trúc kín đáo của miền Bắc Trung Quốc mà còn tạo ra một ‘van thông hơi’ hữu ích: Thuận tiện cho việc lưu thông không khí, giải nhiệt và làm mát; đồng thời kết nối cấu trúc của toàn bộ công trình, ngăn chặn gió mưa và che chắn ánh nắng mặt trời. Dĩ nhiên, một số nhà hình tai chảo có số phòng nhiều hơn. Số phòng càng nhiều thì địa vị càng cao, điều này cũng phản ánh quan niệm về cấp bậc của người xưa.
Gam màu rêu phong, cũ kỹ của nhà tai chảo luôn khiến kiến trúc nhà ở này trở thành điều đặc biệt. Người Quảng Đông thích sử dụng các tác phẩm điêu khắc và phù điêu để trang trí các công trình kiến trúc. So với các công trình kiến trúc của các dân tộc khác, họ thích đặt nhiều tác phẩm điêu khắc về người và động vật bằng gỗ và đá để trang trí, nhằm đạt được hiệu quả “tôn vinh” tổ tiên”. Chủ đề của các tác phẩm chạm khắc rất đa dạng, bao gồm các câu chuyện lịch sử, thần thoại và truyền thuyết, hình mẫu tốt lành, chim và động vật, hoa và thực vật kỳ lạ, v.v. Ngoài ra còn có một số cảnh mang tính địa phương hơn, như đào, ổi, cây chuối, bông gạo và cây đa ở vùng Lĩnh Nam.
Khi bước vào một ngôi nhà hình tai chảo lớn, bạn sẽ thấy những tảng đá xếp chồng lên nhau tạo thành một khu vườn giả, bên cạnh là hồ nước có thể có vài con cá Koi bơi lội. Dưới mái hiên của phòng Đông và phòng Tây, những chậu cảnh được đặt một cách tự nhiên, tạo thành từng nhóm nhỏ. Nếu ngước mắt lên trên, bạn sẽ thấy góc nhà trong sân và bầu trời trong xanh giao nhau, tạo thành một sân trong hẹp và cao. Nấm mốc và mạng nhện diễn ra một cuộc chiến im lặng, phủ kín cả dầm nhà nhưng lại làm cho ánh sáng bên ngoài trở nên sáng rõ hơn.
Ở hai bên sân, những bức chạm khắc bằng gạch tinh xảo bao phủ các bức tường của nhà bếp và phòng tiện ích. Giữa là đại sảnh, bên trái và bên phải là phòng khách. Một số phòng ngủ có tầng một và một số có tầng đôi. Tầng hai là gác xép, dùng để đựng những đồ lặt vặt ngày thường không dùng đến, tầng một là phòng ngủ. Trong hàng trăm năm, nhà tai chảo không ngừng đi qua năm tháng, bao bọc các thế hệ người dân nơi này. Họ không ngừng tìm tòi và kế thừa triết lý nhân sinh truyền thống Trung Quốc, tạo thành một phong cách thơ mộng và uyển chuyển trong thiết kế nhà ở. Mang đậm hơi thở kiến trúc Lĩnh Nam, đối với người Quảng Đông, sự kết hợp giữa kiến trúc và nơi ở của con người là “sự hòa hợp trọn vẹn”.
Với những kiến trúc cổ, ngôi nhà hình tai chảo không chỉ là sự kế thừa truyền thống mà còn gửi gắm bao ước, điềm lành, hạnh phúc cùng sự đỗ đạt của con cháu.
Mái nhà hình tai chảo ở làng Văn Đường, thị trấn Nam Phong, huyện Phong Khải, thành phố Triệu Khánh, Quảng Đông.
Những ngôi nhà tai chảo ở làng Đại Kỳ Đầu, thị trấn Lạc Bình, quận Tam Thủy, TP. Phật Sơn được xây dựng chủ yếu từ thời Thanh. Vào năm 2002, nó được tỉnh Quảng Đông công bố là Di tích lịch sử và văn hóa cấp tỉnh lần thứ tư; vào năm 2003, nó đã được công bố là “Làng văn hóa lịch sử Trung Quốc” đợt đầu tiên. Các tòa nhà cổ xưa trong làng được xây dựng bởi Trịnh Thiệu Trung – đô đốc Hải quân Quảng Đông thời nhà Thanh và đến nay vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Tường nhà hình mũ quan được gọi là “tường cá”, còn gọi là tường chắn núi lửa kiểu tai chảo. Hai tai của mũ quan được xây bằng gạch xanh dày và đá granit, có thể dùng làm tường che mưa nắng cũng có thể làm rào cản lửa. Đầu hồi đặc trưng này tượng trưng cho hai tai của chiếc mũ của quan chức, được mở rộng với nghĩa là “tốt nhất”. Ban đầu nó chỉ được sử dụng bởi những người có địa vị, nhưng sau đó được sử dụng rộng rãi trong các tòa nhà dân cư ở Châu thổ sông Châu Giang.
Làng cổ Thượng Nguyệt, thị trấn Long Sơn, huyện Phật Cương, TP. Thanh Viễn được xây dựng từ thời nhà Minh, đến thời nhà Thanh hình thành quy mô hiện tại. Có 37 dãy nhà truyền thống với 108 ngôi nhà còn tồn tại trên diện tích hơn 13.000m2, trong đó có 13 ngôi nhà tai chảo hiếm có ở tỉnh Quảng Đông. Một trong những ngôi nhà mái tai chảo nổi tiếng là Tứ Mỹ Lâu ở Lễ Nhân Lý, người dân còn gọi là “Ngân Khố”. Nhà tai chảo ở đây còn có thêm hành lang, gọi là Ngũ Long quan. Chức năng chính của chúng là để phòng thủ trộm cắp, vì phòng khách ở bên ngoài, phòng chính ở bên trong và chỉ có thể vào từ phòng khách chính, trong khi trộm phải qua ba cánh cửa để vào phòng khách chính, vì vậy an ninh khá chặt chẽ.
Đầu hồi nhà tai chảo của người Khách Gia (người Hẹ)
Đầu hồi nhà tai chảo của người Triều Châu: Đỉnh mái hiên cong, cao hơn đỉnh nhà chính. Bề mặt đầu hồi trước tiên thường được làm bằng tro gốc cỏ để tạo hình đường cơ sở, sau đó tro giấy được sử dụng để trang trí bề mặt đường hình.
Phố Sa Loan nằm ở phía Tây Nam quận Phiên Ngung, TP. Quảng Châu, có hơn 800 năm lịch sử, là đại diện của văn hóa bản địa Quảng Châu, còn gọi là làng cổ Phiên Ngung.
Làng Nam Xã, thị trấn Châu Sơn, TP. Đông Quan, trước đây có tên là Nam Xá, có gần 800 năm lịch sử. Trong làng có một khu vực rộng 110.000m2 với các công trình kiến trúc cổ từ thời Minh và Thanh, là một trong những làng cổ lớn nhất tại khu vực đồng bằng sông Châu Giang và cũng là một trong những nhóm kiến trúc cổ từ thời Minh và Thanh vẫn còn nguyên vẹn đến nay.
Làng Tây Nguyên, huyện Dương Đông, TP. Dương Giang có 18 ngôi nhà cổ với tai chảo được xây dựng lần đầu tiên vào năm thứ 22 triều đại Càn Long của nhà thanh (1757) và có lịch sử hơn 260 năm.
Nhà tai chảo ở làng Văn Lâu, thị trấn Văn Lâu, huyện Hóa Châu, TP. Mậu Danh. Trong làng Văn Lâu có một ngôi nhà mái tai chảo được xây dựng cách đây 200 năm, không giống như tai chảo thường nằm trên tường ngoài của ngôi nhà chính, ngôi nhà này có tai chảo được xây dựng trên mái nhà ở phía trước sân. Đứng ở cổng có thể nhìn thấy tai chảo phía trước, trái lẫn phải.
Những ngôi nhà tai chảo ở huyện Tân Hưng, TP. Vân Phù.