Hình thành và phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam với gần 1.600 chuyên gia, trí thức người Việt
Theo ông Vũ Quốc Huy – Giám đốc NIC, thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, sau hơn 3 năm đi vào hoạt động (theo Quyết định số 1269/QĐ-TTg, ngày 2/10/2019 của Thủ tướng Chính phủ), NIC đã cơ bản hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với 3 trụ cột chính: Nhà nước – viện trường – doanh nghiệp và các chủ thể liên quan bao gồm: Các trung tâm hỗ trợ, ươm tạo, đổi mới sáng tạo; các mạng lưới chuyên gia, trí thức, cố vấn; các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính.
 |
| Ông Vũ Quốc Huy – Giám đốc NIC phát biểu (ảnh: Báo Đấu thầu) |
Có thể kể tới những đối tác lớn và quan trọng của Trung tâm như: Các tập đoàn công nghệ Viettel, FPT, Google, Meta, Amazon, Hitachi, CMC; các viện nghiên cứu, trường đại học lớn trong nước, quốc tế; các trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo tại các nước như: Station F (Pháp); Brainport (Hà Lan); IMEC, Hub.brussels (Bỉ); Adlershof (Đức)… cùng gần 200 quỹ đầu tư trong nước và quốc tế đã tham gia hệ sinh thái.
Trung tâm cũng đã hình thành và phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam với gần 1.600 chuyên gia, trí thức người Việt đang làm việc tại các tập đoàn công nghệ, các viện-trường hàng đầu trên thế giới. Mạng lưới hiện nay đã phát triển 8 mạng lưới thành phần tại: Đức, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, châu Âu và 2 Mạng lưới tại Mỹ. Đây là nguồn lực trí thức rất lớn, sẵn sàng tham gia, đóng góp vào các hoạt động, dự án công nghệ, đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, NIC đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm các hỗ trợ về cơ sở vật chất, hỗ trợ ươm tạo, nâng cao năng lực, hỗ trợ về tiếp cận vốn, hỗ trợ về cố vấn, tư vấn các giải pháp.
Ngoài ra, NIC đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ, nâng cao năng lực về đổi mới sáng tạo tại các viện-trường, địa phương; phối hợp liên kết các đại học quốc tế lớn cung cấp các khóa đào tạo về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, thương mại hóa nghiên cứu công nghệ; phối hợp với đối tác Google tổ chức Chương trình Nhân tài số với hàng chục nghìn sinh viên Việt Nam tham gia; phối hợp với USAID triển khai các hoạt động phát triển nguồn nhân lực; phối hợp Tổ chức STEAM for Vietnam tổ chức đào tạo hơn 20.000 học sinh tiểu học, trung học cơ sở về lập trình máy tính và STEM, tổ chức cuộc thi Robotics cho sinh viên; xây dựng hệ thống quản trị đào tạo trực tuyến.
Giám đốc NIC nhấn mạnh, Trung tâm đã từng bước khẳng định vai trò, vị thế tiên phong để hình thành hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, nghiên cứu, đề xuất các cơ chế hợp tác, các mô hình ươm tạo, hỗ trợ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo và trở thành hạt nhân liên kết, thúc đẩy sự phát triển đầy đủ của các thành tố hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước; trở thành đầu mối quốc gia về kết nối các hoạt động đổi mới sáng tạo với nhiều đối tác lớn trên thế giới.
Ông Vũ Quốc Huy cũng chia sẻ một số yếu tố thuận lợi và khó khăn. Trong đó, có việc Nghị định số 94/2020/NĐ-CP, ngày 21/8/2020 quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với NIC được ban hành năm 2020, nhưng đến nay cơ bản vẫn mang tính chất quy định khung về hỗ trợ, ưu đãi cho Trung tâm và các doanh nghiệp, đối tác, chuyên gia… Theo kiến nghị của đối tác, doanh nghiệp thì cần sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định này để cụ thể hoá các quy định về ưu đãi đầu tư, các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc biệt cho các đối tượng tại Nghị định.
Bên cạnh đó, các văn bản pháp lý ưu đãi về thuế, tài chính chưa đồng bộ hoặc thiếu, hoặc chưa cụ thể về ưu đãi đối với các trung tâm đổi mới sáng tạo, các dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, do đó chưa phát huy được các nguyên tắc ưu đãi đầu tư cho đổi mới sáng tạo tại Luật Đầu tư.
NIC là trung tâm đổi mới sáng tạo quy mô quốc gia đầu tiên trên thế giới
Đánh giá về yếu tố nguồn lực, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, chúng ta có tài sản rất lớn là những con người Việt Nam được đào tạo rất bài bản tại các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới, làm việc tại các tập đoàn, công ty, viện trường tên tuổi trên toàn cầu.
 |
| Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Việt Nam đang là quốc gia đầu tiên có mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo cấp quốc gia (ảnh: Báo Đấu thầu) |
“Chúng tôi đã hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam, hiện đã có 8 mạng lưới thành phần tại các khu vực như: Mỹ, Đức, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản…”, người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói.
Đặc biệt, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Việt Nam đang là quốc gia đầu tiên có mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo cấp quốc gia. Các nước khác có trung tâm, nhưng là phục vụ mục tiêu của tập đoàn, của địa phương, không phục vụ mục đích chung của quốc gia.
Để tiếp tục phát triển mạng lưới, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cần môi trường thu hút nhân tài và cơ chế triển khai. Điều này đòi hỏi các bộ, ngành cùng chung sức và Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ là đầu mối nghiên cứu phối hợp, thực hiện.
Thủ tướng giao 6 nhiệm vụ, thúc đẩy NIC phát triển
Phát biểu ý kiến tại sự kiện, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, Đại hội XIII của Đảng khẳng định và củng cố vai trò của đổi mới sáng tạo thông qua 3 nhiệm vụ đột phá chiến lược: Hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cả về kinh tế và xã hội.
Cả 3 đột phá chiến lược này đều tạo cơ chế cho đổi mới sáng tạo, cũng như lấy đổi mới sáng tạo làm cơ sở, động lực cho sự phát triển.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, cần nghiên cứu slogan của NIC là “Hội tụ trí tuệ và lan toả lợi ích đổi mới sáng tạo Việt Nam” (ảnh: Báo Đấu thầu) |
Thủ tướng cho rằng, NIC phải là nơi hội tụ trí tuệ, không kể biên giới, khoảng cách, tuổi tác. Từ đó tạo ra nguồn lực để tiếp tục lan toả và phát triển. Cần nghiên cứu slogan của Trung tâm là “Hội tụ trí tuệ và lan toả lợi ích đổi mới sáng tạo Việt Nam”
Theo Thủ tướng, phải có chính sách để hội tụ trí tuệ và phải có vốn mồi; có cơ chế ưu tiên về nguồn lực.
Thủ tướng chỉ đạo, rất cần các văn bản pháp lý cho hoạt động đổi mới sáng tạo. Hiện nay đã có Nghị định số 94/2020/NĐ-CP, vì vậy, đề nghị, hai hướng triển khai là xây dựng, bổ sung, sửa đổi Nghị định số 94/2020/NĐ-CP hoặc ban hành nghị quyết. Làm sao để nghị quyết ngắn gọn, giải quyết được vấn đề. Làm đến đâu có thể sửa đổi đến đó…
Thủ tướng cũng nêu rõ, có 6 nhiệm vụ cần Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bên liên quan triển khai.
Thứ nhất, cần chính sách hội tụ được trí tuệ, kêu gọi được nguồn nhân lực chất lượng cao không phân biệt giới tính, tuổi tác, biên giới, sắc tộc.
Thứ hai, tạo ra hệ sinh thái các nhà khoa học, tổ chức khoa học, trường đại học, trung tâm nghiên cứu, tổ chức công nghệ… Các bộ, ngành, các địa phương cần phối hợp, việc này Bộ Kế hoạch và Đầu tư có thể chủ trì.
Thứ ba, phải hỗ trợ các nhà đổi mới sáng tạo, tổ chức khởi nghiệp, đồng thời, có cơ chế, chính sách để ngay cả những khu vực xa xôi vẫn có cơ hội để được đào tạo bài bản và có cơ chế để thu hút nguồn lực. Điều này đòi hỏi phải có quỹ hỗ trợ.
Thứ tư, lựa chọn cách thức, mô hình phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện của Việt Nam. Có rất nhiều mô hình khác nhau trên thế giới, nhưng phải tìm được mô hình phù hợp nhất với cơ chế, cơ sở vật chất, nguồn lực của Việt Nam. Tìm được mô hình rồi thì phải hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, chính sách cũng như trang bị cơ sở vật chất.
Thứ năm là có các quỹ. Việc này giao Bộ Tài chính phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư hình thành quỹ, làm sao triển khai nhanh chóng như quỹ vaccine; hình thành nhanh, quản lý hiệu quả, minh bạch. Phải có vốn mồi, có cơ chế ưu tiên nguồn lực để sinh ra nguồn lực, đầu tư phát triển, phải hỗ trợ các nhà đổi mới sáng tạo, startup, các vườn ươm, tổ chức…
Thứ sáu là sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương để hoàn thiện hệ sinh thái, phát triển nguồn lực đổi mới sáng tạo.
|
Thủ tướng cũng đặc biệt nhấn mạnh đến nguồn lực con người là quan trọng. Do đó, phải kêu gọi tập hợp trí tuệ con người không phân biệt biên giới. Cơ sở dữ liệu là rất quan trọng, muốn có Trí tuệ nhân tạo (AI) phải có cơ sở dữ liệu lớn (Big Data); Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần phối hợp với Bộ Công an khai thác tốt cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
“NIC phải là nơi hội tụ trí tuệ, không kể biên giới, khoảng cách, tuổi tác. Từ đó tạo ra nguồn lực để tiếp tục lan toả và phát triển. Tinh thần chung là hình thành trung tâm để hội tụ trí tuệ và lan toả lợi ích”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh./.
