|
Rủi ro lớn nhất và ngay lập tức từ cuộc xung đột chính là việc giá dầu lẫn giá hàng hóa leo thang, sẽ thúc đẩy tăng chỉ số lạm phát. VinaCapital cũng lo ngại về khả năng đồng đô la Mỹ tăng mạnh đột biến sẽ làm tiền đồng Việt Nam bị mất giá 1-2% so với đồng đô la Mỹ. Tuy nhiên, trong góc nhìn lạc quan, chúng tôi cho rằng, khả năng tiền đồng mất giá sẽ không xảy ra, tỷ giá USD-VND về cơ bản là không thay đổi kể từ khi cuộc tấn công diễn ra vì giá trị của tiền đồng vốn được hỗ trợ tốt bởi các yếu tố cơ bản của nền kinh tế Việt.
Mối tương quan kinh tế trực tiếp giữa Việt Nam và Nga là tương đối nhỏ, dù cho giữa hai quốc gia đã có mối quan hệ bền chặt lâu năm. Chưa đến 1% sản lượng xuất khẩu của Việt Nam (khoảng 3,2 tỷ USD) là đến thị trường Nga, dưới 1% hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam là từ Nga và dưới 4% lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam (trước COVID) là từ Nga.
Theo ước tính của VinaCapital, Việt Nam nhập khẩu khoảng 145 triệu USD mặt hàng phân bón từ Nga trong năm 2021, tương đương gần 10% lượng phân bón được sử dụng ở Việt Nam (lưu ý rằng Việt Nam sở hữu ngành phân bón nội địa tượng đối vững chắc, bao gồm hai doanh nghiệp niêm yết lớn, DPM và DCM, với tổng doanh thu cộng gộp lại gần 1 tỷ USD vào năm ngoái). Khoảng 10% nhập khẩu than của Việt Nam là từ Nga – nguồn than nhập khẩu lớn thứ ba chỉ sau Úc và Indonesia, mặc dù Việt Nam có trữ lượng than dồi dào ở miền Bắc, đặc biệt là than antraxit giá trị cao.
Mặc dù Việt Nam sản xuất một lượng đáng kể dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá, nhưng Việt Nam không hoàn toàn độc lập về năng lượng. Theo ước tính của VinaCapital, Việt Nam có mức thâm hụt năng lượng khoảng 1% GDP (tức là Việt Nam là một nước nhập khẩu ròng nhỏ về năng lượng). Sự thâm hụt – trong bối cảnh giá năng lượng tăng cao – cùng với thực tế là giá dầu cao hơn sẽ làm chuyển hướng chi phí của nhiều người tiêu dùng trong nước, từ chi tiêu cho hàng tiêu dùng sang chi phí mua xăng dầu sẽ ảnh hưởng phần nào đến tăng trưởng GDP trong năm nay. Cụ thể, những cản trở đối với nền kinh tế Việt Nam đã khiến chúng tôi phải hạ dự báo tăng trưởng GDP 1% xuống còn 6,5% trong năm 2022.
Dự báo ảnh hưởng đối với lạm phát
Hai rủi ro lớn nhất trước mắt là giá dầu thế giới tăng cao sẽ thúc đẩy lạm phát ở Việt Nam lên 1-2% và những diễn biến trên thị trường nước ngoài của USD có thể khiến giá trị VNĐ sụt giảm, nhưng chúng tôi tin rằng, ít có khả năng xảy ra. |
Giá dầu toàn cầu tăng mạnh gần 40% sau khi quân Nga tràn vào Ukraina và có thời điểm tăng gần 70% so với đầu năm. Giá xăng bán lẻ tại Việt Nam cũng tăng mạnh và diễn biến này có thể khiến tỷ lệ lạm phát toàn phần ở Việt Nam tăng thêm khoảng 1,5 điểm phần trăm do sự tăng vọt của giá dầu toàn cầu.
Hiện tại, giá xăng chiếm tới 3,6% trong rổ tính CPI của Việt Nam. Gần đây, Chính phủ thông báo lạm phát CPI của Việt Nam đã giảm từ 1,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng Một xuống còn 1,4% trong tháng Hai, vì vậy, sự leo thang của lạm phát do giá dầu thế giới tăng cao như đã đề cập sẽ khiến lạm phát Việt Nam vào khoảng 3%, vẫn thấp hơn mức Chính phủ đã nêu về mục tiêu lạm phát tối đa 4% trong năm 2022.
Nhiều bài báo trên truyền thông Việt Nam cho biết, khoảng 15% trên giá xăng dầu mà người tiêu dùng Việt Nam phải chi trả là thuế môi trường, nên Chính phủ hiện đã có phương án loại bỏ tạm thời thuế môi trường để kiểm soát lạm phát toàn phần khi cần thiết. VinaCapital ước tính rằng, việc này sẽ làm giảm tỷ lệ CPI của Việt Nam khoảng 0,5% điểm.
Việc giá lúa mì tăng vọt gần 50% kể từ khi Nga tiến quân vào Ukraina đã được đưa tin rộng rãi trên các tờ báo kinh doanh quốc tế, tuy nhiên lúa mì và các loại ngũ cốc khác đóng góp rất nhỏ vào rổ tính CPI của Việt Nam, trong đó giá gạo, chiếm hơn 3% của CPI của Việt Nam hầu như không tăng trong những tuần gần đây. Theo tìm hiểu của VinaCapital, khoảng 20% chi phí sản xuất lúa đến từ phân bón, nhưng giá phân bón ở Việt Nam cũng biến động không đáng kể kể từ thời điểm diễn ra cuộc tấn công xảy ra. Cuối cùng, giá kim loại công nghiệp đã tăng trên khắp thế giới, nhưng giá kim loại công nghiệp quan trọng nhất ở Việt Nam cho đến nay – thép – chỉ tăng khoảng 6% kể từ khi chiến sự xảy ra.
Rủi ro đối với tiền đồng
Các yếu tố cơ bản hỗ trợ giá trị của VNĐ vẫn giữ vững ổn định vào năm 2022, vì vậy, trước khi chiến sự xảy ra, chúng tôi đã từng dự đoán giá trị của VNĐ sẽ tăng 2-3% trong năm nay. 2 tháng đầu năm nay, vốn FDI vào Việt Nam vẫn tăng khoảng 8% so với cùng kỳ, lên 2,7 tỷ USD. Thặng dư thương mại của Việt Nam có khả năng phục hồi từ mức 1% GDP vào năm 2021 lên mức thặng dư 4-5%/GDP – điển hình của những năm gần đây, trong khoảng thời gian sắp tới. Hơn nữa, dưới tác động của đại dịch Covid-19 vào năm 2021, mức thặng dư thương mại của Việt Nam đã suy giảm do các công ty FDI không thể vận hành nhà máy hết công suất. Tuy nhiên, đơn đặt hàng xuất khẩu của các công ty đã gia tăng đột biến trong những tháng gần đây, căn cứ theo Chỉ số Quản lý Thu mua (PMI) của Việt Nam.
Với việc các yếu tố nền tảng nêu trên vẫn giữ vững ổn định, chúng tôi không mấy lo ngại về việc VNĐ trượt giá và rủi ro mất giá, nếu có, sẽ bắt nguồn từ các yếu tố ngoại sinh, không liên quan đến nội tại Việt Nam.
Chúng tôi cho rằng, nếu đồng USD tăng đột biến hơn nữa có thể gây ra sự gián đoạn lớn trên thị trường ngoại hối, từ đó dẫn đến việc VNĐ mất đi 1-2% giá trị. Nhưng nói rõ hơn, đây không phải là kịch bản cơ sở của chúng tôi và chúng tôi không tin rằng VNĐ có nguy cơ mất giá nhiều hơn 2%, vì những điểm mạnh đã được đề cập của nền kinh tế Việt Nam và vì Cục Dự trữ Liên bang Mỹ có khả năng sẽ can thiệp để xoa dịu thị trường tiền tệ nếu tình hình chuyển biến tệ hơn dự đoán.
Nhận định tương lai
Ảnh hưởng trực tiếp của sự kiện Nga tấn công Ukraine lên Việt Nam là không lớn, điều này giúp giải thích tại sao thị trường chứng khoán Việt Nam không xảy ra tình trạng bán tháo đáng kể nào, kể từ khi chiến sự xảy ra. Hai rủi ro lớn nhất trước mắt là giá dầu thế giới tăng cao sẽ thúc đẩy lạm phát ở Việt Nam lên 1-2% và những diễn biến trên thị trường nước ngoài của đô la Mỹ có thể khiến giá trị tiền Đồng sụt giảm 1-2%, nhưng chúng tôi tin rằng, ít có khả năng xảy ra.
Cuối cùng, những diễn biến hiện tại trên thị trường củng cố cơ hội cho các nhà quản lý quỹ chủ động đạt lợi nhuận vượt trội hơn chỉ số VN-Index. Ví dụ, VinaCapital quan sát thấy rằng, mặc dù thị trường chung có sự bán tháo nhẹ, nhưng giá các cổ phiếu đầu ngành trong lĩnh vực dịch vụ dầu khí (PVD & PVS) đã tăng khoảng 15% kể từ lúc cuộc tấn công diễn ra, bên cạnh đó giá các cổ phiếu phân bón hàng đầu (DPM & DCM) đều tăng khoảng 30% kể từ thời điểm đó./.
