|
Vai trò then chốt của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu
Ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những lĩnh vực có sự phát triển mạnh mẽ nhất trong thời gian gần đây. Được mệnh danh là “trái tim” của ngành điện tử, bán dẫn là nền tảng cơ bản cho hầu hết các thiết bị công nghệ cao và hệ thống thông minh bởi nó sản xuất ra các vi mạch hay còn gọi là chip – “bộ não” của mọi thiết bị điện tử hiện đại. Từ những sản phẩm điện tử, như: điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy ảnh, tivi thông minh…, được sử dụng phổ biến trong cuộc sống hàng ngày, đến các hệ thống tự động và phân tích dữ liệu lớn, đều có sự hiện diện của công nghiệp bán dẫn.
Theo Gartner (tập đoàn nghiên cứu và tư vấn công nghệ hàng đầu thế giới), doanh thu của ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đã lên tới hơn 464 tỷ USD vào năm 2020 và con số này được dự đoán sẽ tiếp tục tăng lên 624 tỷ USD trong năm 2024. Tập đoàn tư vấn Boston (BCG) cũng cho biết, ngành bán dẫn được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt đến 1.000 tỷ USD vào năm 2030.
Việt Nam là quốc gia đi sau trong cuộc đua bán dẫn, nhưng được đánh giá là có tiềm năng to lớn và hội tụ đủ các điều kiện để nhanh chóng phát triển hệ sinh thái bán dẫn, cũng như tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo nhận định của các chuyên gia trong ngành vi mạch bán dẫn trong và ngoài nước, Việt Nam có thế mạnh với hệ thống chính trị ổn định; nguồn nhân lực trẻ, dồi dào, có khát khao học hỏi và vươn lên; hệ sinh thái công nghiệp nâng đỡ gồm các khu công nghiệp và khu công nghệ cao đã được hoàn thiện. Theo chia sẻ của ông Phùng Việt Thắng, Giám đốc Quốc gia – Intel Việt Nam, tại buổi họp báo phát động chương trình Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024: “Việt Nam có nguồn lực trẻ với sự sẵn sàng cao, nhưng sự sẵn sàng này chỉ có thể đem lại lợi thế nếu được hỗ trợ bởi các chương trình của Chính phủ và doanh nghiệp”.
Để ngành công nghiệp bán dẫn ở nước ta phát triển xứng tầm với các lợi thế sẵn có, năm 2023, Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước dự thảo “Đề án phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030 đào tạo 50.000 nhân lực trong ngành công nghiệp bán dẫn, cung cấp đủ số lượng nhân lực cho các doanh nghiệp bán dẫn trong nước và xuất khẩu lao động sang các thị trường phát triển khác. Ngoài ra, Nghị định số 94/2020/NĐ-CP dành riêng cho Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) đã đưa ra các chính sách và mức độ ưu đãi cho các doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Trung tâm, trong đó có các doanh nghiệp bán dẫn muốn gia nhập đầu tư vào thị trường Việt Nam. Cụ thể, được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 30 năm kể từ năm đầu tiên có doanh thu, miễn thuế trong 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp không quá 9 năm tiếp theo kể từ khi có thu nhập chịu thuế…
Kể từ thời điểm Renesas Việt Nam (RVC) – doanh nghiệp bán dẫn FDI đầu tiên mở văn phòng tại TP. Hồ Chí Minh vào năm 2004, đến nay đã có khoảng 40 công ty từ nhiều quốc gia khác trên thế giới, như: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… đầu tư vào Việt Nam. Sự xuất hiện của nhiều “ông lớn” trong ngành bán dẫn quốc tế, như: Renesas, Intel, Synopsys, Marvell, Ampere, Qualcomm, Infineon…, đã minh chứng cho vai trò then chốt và ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, khẳng định Việt Nam ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp bán dẫn của thế giới, sẵn sàng đón tiếp các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này. Đến năm 2024, Việt Nam cũng chính thức có hai doanh nghiệp nội địa bước vào sân chơi bán dẫn là FPT Semiconductor và Viettel. Theo dự báo của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA), thị trường bán dẫn Việt Nam có thể tăng trưởng hơn 6% trong giai đoạn 2022-2027.
Trong tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện năm 2023, Hoa Kỳ ghi nhận tiềm năng to lớn của Việt Nam trở thành quốc gia chủ chốt trong ngành công nghiệp bán dẫn và cam kết tích cực phối hợp với Việt Nam, nhằm nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Cam kết này ngay sau đó đã được cụ thể hóa thông qua chuyến thăm và làm việc của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Hoa Kỳ (SIA) và Chủ tịch Tập đoàn Nvidia Jesen Huang với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại NIC cơ sở Hòa Lạc. Tiếp đó là các khóa đào tạo thiết kế vi mạch bán dẫn dành cho các giảng viên và sinh viên năm cuối các trường đại học khoa học công nghệ hàng đầu của Việt Nam theo giáo trình và phần mềm của TreSemi và Cadence.
Việt Nam sẽ trở thành một con rồng về AI, thúc đẩy ngành công nghiệp AI ở khu vực Đông Nam Á
Theo dòng chảy của cuộc CMCN 4.0, AI ngày càng được phổ biến và ứng dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Mặc dù được John McCarthy, nhà khoa học máy tính người Mỹ đề cập lần đầu tiên vào những năm 1950, nhưng đến nay, thuật ngữ AI mới thực sự được biết đến rộng rãi và được các “ông lớn” của làng công nghệ chạy đua phát triển. Năm 2012, Google phát triển thành công hệ thống học máy DeepMind. Trong một thập kỷ sau đó, cuộc đua công nghệ AI đã bứt tốc với mức độ chóng mặt. Đại dịch Covid-19 thúc đẩy việc ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực, như: y tế, giáo dục và kinh doanh. Sự ra đời của ChatGPT, một chatbot có khả năng giao tiếp tự nhiên, sáng tạo vào năm 2023 kéo theo làn sóng AI tạo sinh ồ ạt đã tác động lớn đến cách con người tư duy và làm việc.
Một trong những đóng góp rõ rệt nhất của AI cho nền kinh tế toàn cầu là giúp tăng cường năng suất và hiệu quả. Công nghệ học máy (machine learning) giúp tự động hóa quy trình làm việc, tăng năng suất lao động và giảm thời gian thực hiện các tác vụ. Với công nghệ học máy, rất nhiều ngành công nghiệp khác nhau có thể được dự báo chính xác hơn: cải thiện dự đoán nhu cầu của khách hàng với các nhà bán lẻ; dự đoán hiệu suất tương lai của cổ phiếu với các công ty tài chính; dự đoán cách nhanh nhất đưa hàng hóa đến tay người tiêu dùng với các công ty trong chuỗi cung ứng. Ứng dụng AI cũng giúp tối ưu hóa quyết định, dự đoán; cải thiện hiệu suất kinh doanh và quản lý.
Theo dự báo của IBM, AI đứng đầu trong số 5 xu hướng công nghệ của năm 2024. Với lịch sử nghiên cứu và phát triển ứng dụng lâu dài, AI được cho là sẽ đem lại doanh thu lên đến 16.000 tỷ USD vào năm 2030, góp phần thúc đẩy sự phát triển và giải quyết các thách thức cấp thiết liên quan đến vấn đề sức khỏe, sản xuất, thực phẩm và biến đổi khí hậu toàn cầu. Việt Nam là quốc gia phát triển nhanh nhất có thanh toán số tăng trưởng 19% vào năm 2022 và 2023. Theo đó, IBM dự đoán quy mô thị trường AI tạo sinh tại Việt Nam sẽ đạt mốc 100,2 triệu USD trong năm nay. Cùng với đó, việc ứng dụng AI tạo sinh sẽ đưa nền kinh tế số Việt Nam lên một tầm cao mới.
Từ năm 2021, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030 với mục tiêu đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI, đưa AI trở thành lĩnh vực công nghệ quan trọng của Việt Nam trong cuộc CMCN 4.0; đến năm 2030, Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển các giải pháp và ứng dụng AI trong khu vực ASEAN và trên thế giới. Theo báo cáo “Chỉ số sẵn sàng AI của Chính phủ” vừa công bố vào tháng 01/2024 của Oxford Insights (Vương quốc Anh), Việt Nam đã vượt qua Philippines để vươn lên vị trí thứ 5/10 trong khu vực ASEAN, tăng một bậc so với năm trước. Đây là năm thứ ba liên tiếp, Việt Nam vượt qua mức trung bình toàn cầu.
Theo chia sẻ của Giám đốc Chính sách Công khu vực Đông Nam Á của Meta, ông Rafael Frankel, người có thời gian làm việc và tìm hiểu lâu dài về Việt Nam: “Trong tương lai, tôi nghĩ Việt Nam sẽ trở thành một con rồng về AI, thúc đẩy ngành công nghiệp AI ở khu vực Đông Nam Á”. Đại diện Meta rất ấn tượng với tinh thần khởi nghiệp, kinh doanh, sáng tạo của người Việt Nam. Ngoài ra, Chính phủ Việt Nam rất cởi mở hợp tác kinh tế cùng nhiều quốc gia trên thế giới, không chỉ trong lĩnh vực công nghệ.
 |
| Ông Rafael Frankel – Giám đốc Chính sách Công khu vực Đông Nam Á của Meta tại họp báo Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024 Ảnh: NIC |
Khi hai làn sóng công nghệ lớn gặp nhau
Báo cáo mới nhất của Gartner năm 2024 cho thấy, Nvidia lần đầu tiên tiến vào top 5 công ty có doanh thu hằng năm cao nhất trong lĩnh vực bán dẫn, vượt qua các đối thủ lớn, như: Samsung, Intel và TSMC. Phần lớn doanh thu của Nvidia hiện đến từ bộ phận tập trung vào các trung tâm dữ liệu, nơi đặt các máy chủ khổng lồ để xử lý các tính toán AI. Doanh thu chip của Nvidia dành cho trung tâm dữ liệu đạt 18,4 tỷ USD trong quý IV/2023, cao hơn 5 lần so với một năm trước. Ngày 18/3 vừa qua, Nvidia cũng vừa công bố một loại chip AI mới được giới công nghệ ví von là “siêu chip”. Chip AI mang tên Blackwell B200 là một chip xử lý đồ họa (GPU), có khả năng xử lý 20 triệu tỷ phép tính/giây và sở hữu tới 208 tỷ bóng bán dẫn.
Nhu cầu về chip AI ngày càng cao, tạo ra nhiều cơ hội cho các công ty khởi nghiệp và các công ty lớn trong việc phát triển giải pháp cho AI. Đây là bằng chứng cho thấy mối quan hệ tương trợ mạnh mẽ giữa hai lĩnh vực bán dẫn – AI và tác động tích cực của chúng lên nền kinh tế thế giới. Việt Nam dĩ nhiên cũng không thể nằm ngoài cuộc đua này.
Sự phát triển của ngành bán dẫn không chỉ giúp Việt Nam gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn là bước đệm để tiến tới một nền kinh tế số đầy tiềm năng. Trong khi đó, AI đang mở ra những cơ hội mới trong việc tối ưu hóa sản xuất, phân tích dữ liệu lớn và phát triển các giải pháp sáng tạo. Sự kết hợp giữa bán dẫn và AI không chỉ giúp cải thiện hiệu suất và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, mà còn góp phần vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển bền vững của quốc gia.
Phát biểu tại họp báo phát động chương trình Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho biết: “Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024 bám sát vào bối cảnh ngành công nghiệp bán dẫn ngày càng đóng vai trò quan trọng trong cạnh tranh kinh tế toàn cầu, sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, chiến lược phát triển các ngành công nghệ cao của Chính phủ Việt Nam. Chương trình không chỉ cho thấy tầm nhìn và sự ủng hộ rất lớn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc thúc đẩy hai lĩnh vực tiềm năng này, mà còn góp phần hiện thực hóa những mục tiêu chiến lược Chính phủ đặt ra”./.
 |
