Rất ít doanh nghiệp dược trong nước được hưởng lợi từ hoạt động nhập khẩu vaccine
Do tình trạng giãn cách xã hội kéo dài trên toàn quốc, SSI ước tính tổng doanh thu dược phẩm tại Việt Nam trong 8 tháng đầu năm đã giảm -11% so với cùng kỳ, trong đó doanh thu từ các cửa hàng thuốc bán lẻ giảm -3% so với cùng kỳ và doanh thu tại bệnh viện giảm -16% so với cùng kỳ dựa trên ước tính từ các công ty dược niêm yết và dữ liệu đấu thầu thuốc từ Cục Quản lý Dược Việt Nam.
 |
Các biện pháp giãn cách thắt chặt, đặc biệt là các tỉnh phía Nam, đã gây ra sự gián đoạn trong hoạt động cung ứng và phân phối thuốc. Các công ty dược phẩm ở miền Nam như IMP, DHG và OPC đã phải cắt giảm sản lượng từ 20 – 30% trong tháng 7 và tháng 8 để thực hiện yêu cầu giãn cách xã hội “ba tại chỗ” của Chính phủ. Ngoài ra, nhiều bệnh viện ở miền Nam đã được chuyển đổi thành trung tâm điều trị Covid-19, khiến doanh thu dược phẩm giảm đáng kể, do kênh bệnh viện chiếm hơn 60% nhu cầu của ngành.
Cũng theo SSI, rất ít doanh nghiệp trong nước được hưởng lợi từ hoạt động nhập khẩu vaccine hoặc thuốc điều trị Covid. Mặc dù nhiều công ty dược Việt Nam đã thông báo được Chính phủ cho phép nhập khẩu vaccine, nhưng đến nay chỉ có VNVC thực hiện được do quy trình nhập khẩu rất phức tạp trong khi nguồn cung khan hiếm. Đối với việc sản xuất và nhập khẩu thuốc điều trị Covid, hầu hết nguồn cung đều được kiểm soát chặt chẽ bởi các công ty nhà nước, trừ trường hợp của Stellapharm (Công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài do Stada sở hữu) được chọn là công ty tư nhân đầu tiên sản xuất Molnupiravir (thuốc điều trị Covid chính) với quy mô lớn trong nước.
Một số ít công ty trong nước khác như Traphaco hoặc Phytopharma thì được hưởng lợi gián tiếp thông qua việc cung cấp các thực phẩm chức năng và đông dược dược, có tác dụng làm dịu đi các triệu chứng Covid như Xuyên tâm liên (giảm ho, giảm đờm), vitamin, nước muối sát khuẩn…
Triển vọng ngành cuối năm 2021 và 2022
SSI cho biết, giá hoạt chất đầu vào dược phẩm toàn cầu (API) đã hạ nhiệt nhanh chóng do Ấn Độ đã nối lại sản xuất và chuẩn bị tăng thêm công suất. SSI nhận định rằng, giá API nhập khẩu về Việt Nam tiếp tục giảm trong vài tháng cuối năm 2021. Do đó, SSI kỳ vọng sẽ có thêm nhiều nhà cung cấp tiếp cận thị trường dược phẩm Việt Nam từ nửa cuối năm 2021 và giá nguyên liệu đầu vào của các công ty trong nước sẽ sớm giảm từ mức cao và tỷ suất lợi nhuận sẽ cải thiện từ năm 2022.
 |
| Kỳ vọng giá nguyên liệu đầu vào của các công ty dược sẽ giảm và tỷ suất lợi nhuận sẽ cải thiện từ năm 2022 |
Tại Việt Nam, quy trình phê duyệt thuốc đang diễn ra nhanh hơn nhiều khi thống kê cho thấy, số lượng phê duyệt thuốc đã tăng lên từ 171 trường hợp trong 8 tháng đầu năm 2020 lên 335 trường hợp trong 8 tháng năm 2021. Thời gian phê duyệt trung bình đối với một số loại thuốc đã giảm từ 22 tháng xuống 18 tháng. “Đây là một dấu hiệu đáng mừng, vì nhiều công ty dược phẩm trong nước đang cần triển khai các sản phẩm mới để đối phó với tốc độ R&D ngày càng tăng trong ngành, đặc biệt là đối với các công ty gần đây đã chọn không xây dựng các nhà máy sản xuất mới như IMP, DBD, PME, và DHG, vì các công ty này đang chờ giấy phép thuốc mới để mở rộng sản xuất”, SSI đánh giá. Theo đó, SSI tin rằng điều này sẽ dẫn đến tăng trưởng doanh thu tốt hơn và có thể sẽ cạnh tranh hơn trong ngành từ năm 2022.
Năm 2021, Việt Nam đã trải qua 2 đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng với các đợt giãn cách liên tiếp kéo dài gần 4 – 6 tháng ở một số tỉnh, có thể khiến doanh thu dược phẩm giảm mạnh. Trong năm 2022, với khả năng cao mở cửa trở lại một phần hoặc toàn bộ, cùng với tỷ lệ tiêm chủng ngày càng tăng trong toàn dân Việt Nam, các công ty dược phẩm sẽ đạt được kết quả lợi nhuận phục hồi mạnh mẽ và có thể đạt mức trước dịch Covid-19.
Theo thống kê, tổng doanh thu và lợi nhuận ròng tất cả các công ty dược niêm yết đạt 17.830 tỷ đồng (+0,5% so với cùng kỳ) và 1.250 tỷ đồng (+8,9% so với cùng kỳ). Tuy nhiên, lợi nhuận phân hóa lớn giữa các công ty. Trong khi các công ty dược đã nâng cấp tiêu chuẩn sản xuất gần đây (EU-GMP, PIC/s GMP) như DHG, IMP, và PME giành thêm thị phần và đạt tăng trưởng doanh thu mạnh mẽ hơn nhiều trong năm nay nhờ hưởng lợi từ Thông tư 15/2019/TT-BYT về đấu thầu thuốc tại kênh bệnh viện, thì các công ty khác có kết quả kinh doanh hầu như đi ngang hoặc giảm. Trên TTCK Việt Nam hiện nay mới có một vài công ty công bố ước tính doanh thu 8T2021, trong đó DHG (+11% YoY), IMP (+1% YoY), TRA (+18% YoY), và DBD (+3% YoY). Ước tính tăng trưởng doanh thu tháng 7 và tháng 8 của các công ty như sau: DHG (-8% YoY), IMP (-11% YoY), TRA (+11% YoY), và DBD (+9% YoY), do ảnh hưởng từ giãn cách xã hội.
Về lợi nhuận năm 2021-2022, SSI nhận định, miền Nam sẽ nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội trong quý IV/2021, trong khi miền Bắc đã dần mở cửa trở lại tại một số tỉnh từ cuối quý III/2021. Trong năm 2022, giả định cả nước sẽ mở cửa hoàn toàn trở lại vào nửa cuối năm, giúp thúc đẩy nhu cầu thuốc ở các kênh quan trọng như kênh bệnh viện. Ước tính lợi nhuận năm 2021 của một số doanh nghiệp dược lớn như Bảng.
Ước tính lợi nhuận năm 2021 của một số doanh nghiệp dược lớn
 |
Trong khối các doanh nghiệp ngành dược, SSI khuyến nghị xem xét cổ phiếu TRA của CTCP Dược phẩm Traphaco chon hu cầu đầu tư cho nửa cuối 2021 và 2022. TRA đạt tăng trưởng cao trong giai đoạn gần đây và ước tính duy trì tăng trưởng ấn tượng này trong những năm tới. SS ước tính tổng doanh thu của TRA đạt 2.190 tỷ đồng (+15% YoY) trong 2021 và 2.540 tỷ đồng (+16% YoY) trong 2022. Lợi nhuận ròng ước tính đạt 275 tỷ đồng (+28%) trong 2021 và 353 tỷ đồng (+29%) trong 2022.
Tuy nhiên, doanh nghiệp này cũng phải đối mặt với một số rủi ro. Chẳng hạn, rủi ro tranh giành thị phần giữa các sản phẩm trong cùng danh mục, đặc biệt khi Công ty đang mở rộng hoạt động R&D và nhiều sản phẩm mới sẽ ra mắt chồng lên những sản phẩm cũ. Rủi ro quản trị doanh nghiệp cũng là mối quan ngại khi Ban lãnh đạo chỉ nắm giữ 6% cổ phần và cổ đông chiến lược Daewoong Pharma có thể chần chừ chuyển giao công nghệ do sở hữu dưới 15% cổ phần. Hiện tại, các cổ đông lớn chưa có kế hoạch thoái vốn/mua thêm cổ phần trong tương lai gần./.
