Không cứ triệu phú mới có thể gọi vốn cộng đồng

Chia sẻ tại cuộc Tọa đàm, ông Kendrick Nguyễn, nhà đồng sáng lập Republic và startup kỳ lân CoinList cho biết, nhà đầu tư dự án gọi vốn cộng đồng có thể là những cá nhân bỏ số vốn nhỏ vào các startup cùng hàng trăm, hàng ngàn người khác, thông qua một nền tảng công nghệ uy tín và được hỗ trợ bởi một hành lang pháp lý phù hợp.

Sự kiện được tổ chức tại NIC, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Gọi vốn đầu tư được biết đến như một cách để các startup có nguồn lực hiện thực hóa ý tưởng của mình. Tuy nhiên, hình thức gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) vẫn chưa phổ biến tại Việt Nam. Một số nền tảng xuất hiện từ lâu nhưng chưa tạo được dấu ấn và sớm “chết yểu”. Bên cạnh đó, startup Việt muốn được gọi vốn từ các sàn nước ngoài phải mở thêm chi nhánh công ty tại những nước đã có hành lang pháp lý sẵn sàng.

Sau giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu, gọi vốn cộng đồng nở rộ tại Anh từ năm 2006 và Mỹ vào năm 2007. Vốn cộng đồng sau đó đã phát triển và chiếm đến 12.9% tổng nguồn vốn đầu tư mạo hiểm tại Anh. Hiện nay, ước tính có khoảng 2000 nền tảng gọi vốn cộng đồng trên toàn cầu. Riêng tại Bắc Mỹ, theo số liệu từ Statista, hình thức này thu hút đến 74 tỷ USD cho các doanh nghiệp startup. Khu vực Châu Âu và Châu Á Thái Bình Dương đang theo sau với tốc độ tăng trưởng đáng chú ý.

Gọi vốn đầu tư cộng đồng là cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi nhuận

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Việt Nam cũng cho thấy số lượng tài khoản đầu tư chứng khoán mở mới tăng kỷ lục cũng như số lượng người tham gia vào thị trường tiền mã hóa trong top 10 thế giới, chuyên gia cho rằng gọi vốn cộng đồng có thể là hình thức tiếp theo “gây bão” trên thị trường.

Các doanh nhân chia sẻ tại Tọa đàm

Theo vị doanh nhân này, năm 2016, khi Mỹ ban hành quy định cho phép startup gọi vốn cộng đồng, ông đã thành lập Republic với tầm nhìn mang đầu tư phổ biến như mua sắm thông thường và mọi người có thể đầu tư vào những thứ mà họ quan tâm cũng như thu lợi nhuận một cách dễ dàng.

Các doanh nghiệp tận dụng nguồn vốn của cộng đồng này cũng không chỉ là các startup công nghệ AI và blockchain, mà còn có các doanh nghiệp nhỏ, nhà hàng, khách sạn.

“Gọi vốn cộng đồng không phải là kiểu đầu tư mạo hiểm được ăn cả ngã về không, nó có thể chia sẻ lợi nhuận và rủi ro, đáp ứng hàng loạt các nhu cầu vốn từ các công ty mới thành lập”, ông Kendrick chia sẻ. Chẳng hạn, nền tảng AngelList đã giúp Uber huy động được một triệu USD đầu tiên để thực hiện mô hình kinh doanh đột phá ngành vận tải taxi.

Các công ty sử dụng Republic có thể huy động được vốn hạt giống, sau đó gọi vốn các vòng tiếp theo từ các quỹ mạo hiểm nổi tiếng. Tuy nhiên, cũng có những công ty đi theo hướng ngược lại, huy động được số vốn khổng lồ từ các quỹ mạo hiểm, sau đó quay lại gọi vốn từ chính cộng đồng của mình như một cách tiếp thị. Chẳng hạn như nền tảng hỗ trợ dạy học nhóm Maven đã gọi 4,3 triệu USD từ các quỹ đầu tư, sau đó gọi thêm 750,000 USD thông qua Republic và hoàn thành vòng Series A chỉ ba tháng sau với mức đầu tư 20 triệu USD.

Hiện nay, Republic được cho là nền tảng đầu tư đa tài sản duy nhất trên thế giới. Tại đây mọi người có thể chọn đầu tư các startup, các dự án dựa trên tiền mã hoá, bất động sản, các sản phẩm giải trí, và nhiều loại hình khác. Ngược lại, các công ty có thể nhận hỗ trợ từ Republic để tham gia gọi vốn đổi cổ phần từ cộng đồng ngay từ những vòng hạt giống hoặc ra mắt đồng tiền mã hóa và gọi vốn qua các vòng bán kín (private sale) và công khai (public sale).

Tiềm năng thị trường rất lớn

Xây dựng một nền tảng gọi vốn như Republic cũng giống như việc xây dựng những chợ điện tử như Lazada, Alibaba và Amazon, đều cần có thị trường cung và cầu. Tuy nhiên thử thách là rất ít người hiểu về đầu tư và mất nhiều thời gian để các doanh nghiệp có thể giáo dục được người dùng.

Dù vậy, yếu tố công nghệ như KYC/AML hay blockchain đang góp phần giảm thiểu rủi ro và sự phức tạp của hoạt động đầu tư này. Ông Kendrick đánh giá vào thời điểm ngành công nghiệp này trưởng thành, khoảng 10 đến 20 năm nữa, đây sẽ là một thị trường trị giá hàng nghìn tỷ USD.

Tuy nhiên, dù mô hình đầu tư mạo hiểm vào công ty khởi nghiệp có rất nhiều cơ hội để phát triển, ông cho rằng nó không dành cho tất cả mọi người. Khát vọng của Republic là xây dựng một nền tảng cho 30% dân số toàn cầu. Đến nay, đã có 2,5 triệu người dùng nền tảng của Republic, với hơn 1,000 công ty gọi vốn cộng đồng thành công với tổng số vốn trên 900 triệu USD. Năm 2021, Republic nhận rót vốn lên đến 150 triệu USD từ các quỹ đầu tư hàng đầu để thúc đẩy mô hình này trên toàn thế giới. Mới đây, mảng đầu tư bất động sản trong vũ trụ ảo metaverse của Republic cũng công bố gọi vốn thành công 60 triệu USD để đầu tư vào các tài sản đất đai trên không gian mạng.

Hạ tầng công nghệ phải song hành cùng hành lang pháp lý

Ông Kendrick nhấn mạnh, bất kỳ ai xây dựng các công ty công nghệ tài chính (fintech), dù là huy động vốn cộng đồng hay tiền điện tử, cần phải có hiểu biết và năng lực pháp lý

Đặc biệt, ông Kendrick nhấn mạnh rằng, bất kỳ ai xây dựng các công ty công nghệ tài chính (fintech), dù là huy động vốn cộng đồng hay tiền điện tử, cần phải có hiểu biết và năng lực pháp lý. Đây cũng là lợi thế để Republic “tham chiến” trên thị trường toàn cầu, nhất là khi công ty đang bắt đầu thâu tóm các doanh nghiệp tại Anh và Hàn Quốc và cho phép mọi người đầu tư xuyên biên giới.

“Thị trường đầu tư và gọi vốn sẽ biến đổi rất nhanh và phát triển không biên giới. Cách duy nhất để tồn tại là phối hợp hiệu quả giữa nhiều chủ thể, bao gồm hệ thống pháp lý và hạ tầng công nghệ”, Kendrick Nguyễn khẳng định. “Tương lai của thị trường tư nhân và xa hơn là thị trường đại chúng chính là ở việc khai thác toàn bộ nguồn vốn đầu tư bởi người hàng nghìn tỉ người dùng nhỏ lẻ (retail) trên toàn cầu, chứ không chỉ từ những quỹ đầu tư hay các triệu phú.”

Đặc biệt, tại buổi tọa đàm, ông Kendrick cho biết, Republic sẽ hỗ trợ, giúp đỡ những doanh nghiệp Việt Nam thông qua những hợp tác với các chủ thể trong hệ sinh thái khu vực, thay vì thành lập một đội ngũ Republic Việt Nam, nhất là khi hành làng pháp lý trong nước sẽ có nhiều thay đổi trong tương lai.

Đồng quan điểm với Kendrick Nguyễn, bà Thạch Lê Anh, nhà sáng lập Vietnam Silicon Valley (VSV), chủ nhiệm đề án Thương mại hóa công nghệ theo mô hình Thung lũng Silicon của Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, những ai không biết về đầu tư vào các công ty startup sẽ thiệt thòi, bởi đây là một lĩnh vực có thể đem lại lợi nhuận “béo bở”, thú vị và tạo ra nhiều giá trị cho xã hội. Hiện nay, công nghệ đã hỗ trợ để việc đầu tư trở nên dễ dàng hơn, bớt rủi ro hơn, và hiệu quả hơn. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam cũng đã có thêm nhiều nguồn lực về tài chính, nhiều bài học kinh nghiệm từ các nhà đầu tư nước ngoài.

Bà nhấn mạnh rằng, để Việt Nam có thể khai thác hiệu quả và tránh “rò rỉ” nguồn lực khổng lồ của các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ra nước ngoài, cần thiết có những cải tiến về hành lang pháp lý để đón dòng vốn đầu tư. Thị trường đầu tư vào startup ở Việt Nam chỉ có phát triển nhanh hoặc rất nhanh vì đây là xu thế tất yếu không thể đảo ngược.

Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) là đơn vị trực thuộc Bộ KH-ĐT, được Thủ tướng thành lập tại Quyết định số 1269/QĐ-TTg ngày 2/10/2019, với chức năng hỗ trợ và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học và công nghệ. NIC cũng là hạt nhân cho việc phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam, hướng tới trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Republic là nền tảng đầu tư dẫn đầu xu thế. Republic đã nhận được khoản đầu tư hơn 600 triệu USD cho hơn 500 công ty, từ một triệu người dùng tại 100 quốc gia, tính đến tháng 8 năm 2021. Republic được hỗ trợ bởi những đối tác truyền thống lẫn những công ty đầu tư mạo hiểm bao gồm Galaxy Digital, Binance, Founders Fund và NEA. Được thành lập vào năm 2016, Republic có trụ sở tại thành phố New York và có hơn 150 nhân viên. Republic có một token chia sẻ lợi nhuận mang tên Republic Note./.